Analiza rzeźby jest dość problematyczna. Rzeźba jako dzieło artystyczne jest bardzo specyficzna i różni się od wszystkich prac, takich jak malarstwo czy grafika, które są płaskie. Jak najlepiej opisywać rzeźbę, jak na nią patrzeć? Czy możemy posługiwać się tym samym schematem, jak w przypadku obrazów? Dziś rozwieję wszystkie Twoje wątpliwości.
Opublikowałam także dwa inne artykuły dotyczące Analizy dzieła sztuki i Analizy formalnej dzieła sztuki. Zachęcam do przeczytania!
Na początek
Zanim opiszę Ci, jak pisać o rzeźbię, opowiem Ci, jak o niej myśleć. Wyobraź sobie, że jesteś w muzeum. Na ścianach wiszą obrazy w ramach. Są one płaskie, powieszone na wysokości Twojego wzroku. Nie możesz zajrzeć, co jest po drugiej stronie, nie możesz przejechać palcem po płótnie, żeby poczuć fakturę pędzla. Praca jest oświetlona zazwyczaj w jeden i ten sam sposób. Możesz podziwiać to dzieło malarskie tylko i jedynie zmysłem wzroku.
Źródło: Unsplash
A rzeźba? Jest postawiona na środku sali. Możesz obejść ją dookoła. Zmienić pozycję swojego ciała i dostrzec rzeczy, które na pierwszy rzut oka są niewidoczne. Możesz przejść pod nią, nad nią - w zależności od jej kształtów i rozmiarów. Rzeźba może stać na podłodze, kubiku, może być podwieszona pod sufitem. Rzeźba wychodzi z muzeum do parku, centrum handlowego i wielu innych przestrzeni.
| Rzeźba jest dziełem czasoprzestrzennym. Istnieje w danym momencie i w danym miejscu.
Ze względu na przestrzenność rzeźby opisujemy ją w nieco inny sposób.
Etapy analizy rzeźby
Na początek podajemy informacje ogólne: kto jest autorem, kiedy powstało dzieło, jakie ma wymiary, czy jest to rzeźba mała, duża, monumentalna.
Następnie określamy rodzaj i formę rzeźby. Możemy wyróżnić: rzeźbę płaską, pełną, architektoniczną. To znaczy opisujemy, gdzie się ona znajduje i czy stanowi całość sama w sobie, czy jest częścią jakiegoś innego dzieła. Zastanów się, co przedstawia. Czy jest to pomnik, popiersie, rzeźba sakralna? Ile jest postaci, jeśli dzieło w ogóle przedstawia osoby. Jakie interakcje wykonują pomiędzy sobą?
Rozpoznaj materiał, z którego została zrobiona oraz w jaki sposób. Może być to kamień, metal, kość słoniowa, glina, gips, cement lub tworzywo sztuczne. Dzieło może być wykuwane, odlewane, lepione lub rzeźbione.
Dalej opisz fakturę, może być ona gładka, chropowata lub różnić się od siebie w różnych miejscach, jako pozostawione niedorobione, nieoszlifowane elementy. Czy możemy obejść obiekt z każdej strony, czy jest on przyczepiony, na przykład do lica ściany.
Kompozycja nie jest sprawą oczywistą. Kompozycja otwarta, to taka z dużą ilością prześwitów, za zamknięta, to blokowe ułożenie i zbicie rzeźby. Możemy odróżnić jeszcze kompozycję wielopostaciową, jednopostaciową, dynamiczną, statyczną, symetryczną lub asymetryczną. Rzeźba może być mimetyczna, czyli naśladująca rzeczywistość lub abstrakcyjna. Czy zauważasz w niej jakieś deformacje, uproszczenia formy?
Ustal temat dzieła. Jakie symbole rozpoznajesz, motywy, postacie. Jak są one ukazane? Rzeźba może być pomnikiem upamiętniającym i gloryfikującym daną postać, mogą pełnić funkcję dekoracyjną.
Na koniec opisz, jaki nastrój nadaje rzeźba. Jakie są środki ekspresji, czyli jak autor podchodzi do danego tematu. Jakie zabiegi wykorzystuje, żeby zaprezentować swój pogląd. Co jest charakterystycznego w tej rzeźbie dla danego artysty lub okresu, w którym tworzył i co na to wskazuje?
O czym warto pamiętać?
Opisuj jak najdokładniej formę i przestrzeń wokół niej. Rzeźba, która stoi w muzeum, ma inny kontekst, wydźwięk i znaczeni niż rzeźba, która jest częścią architektoniczną kościoła lub jest rzeźbą w przestrzeni miejskiej. Do kontekstu rzeźby dochodzi wszystko to, co jest dookoła niej. W pomieszczeniu dzieło jest oświetlone światłem sztucznym, w parku - słoneczny. Na świeżym powietrzu ulega korozji i zniszczeniu przez warunki atmosferyczne, ptaki czy ludzi.
Co wyróżnia rzeźbę od innych dzieł? Możemy ją dotknąć, usiąść na niej, wejść z nią w interakcję. Stajemy się częścią tej sytuacji, w której znajduje się rzeźba i my, odbiorcy.
